به گفته بسیاری از کارشناسان و متخصصان، اگرچه فرش پازیریک به عنوان قدیمی ترین فرش تاریخ در روسیه کشف شده است، اما به دلیل وجود نمادها و عناصر ایرانی، احتمال تعلق این فرش به تاریخ و هنر ایران زیاد است.

تاریخچه فرش پازیریک

فرش پازیریک اولین بار در سال 1328 هجری شمسی کشف شد و توسط دانشمندی به نام سرگی رودنکو روس به دنیا معرفی شد. در واقع این فرش منحصر به فرد و زیبا در مقبره یخ زده حاکمان سکایی (سکایی ها عشایر ایرانی الاصل بودند) در محلی به نام کوه های آلتای در منطقه سیبری که بین کشورهای روسیه، مغولستان، قزاقستان و چین قرار دارد، کشف شد. علت نامگذاری قالی پازیریک نیز مربوط به این منطقه است. با بررسی های تخصصی انجام شده بر روی این فرش مشخص شد که قدمت بافت آن به 400 سال قبل از میلاد مسیح و قدمت آن حدود 2500 سال است.

اگرچه سلامت قالی در 2500 سال می تواند سؤالات زیادی را در ذهن مردم ایجاد کند، اما کشف این قالی نشان از قدمت هنر و صنعت قالی بافی دارد. مدت هاست که بشر در تلاش بوده است تا از مواد مختلف زیرسازی مناسبی تولید کند تا خود را از سرما، گرما، حشرات و غیره محافظت کند. نکته دیگری که برای مورخان و صاحب نظران بسیار جالب بود، یافتن چنین اثر هنری در منطقه دیگری از بین النهرین، یونان و مصر است که سابقه واقعی تری دارد.

مشخصات قالی پازیریک

فرش پازیریک که امروزه در موزه آرمیتاژ روسیه (سنت پترزبورگ) نگهداری می شود، مانند سایر آثار هنری و تاریخی می تواند دارای ویژگی های منحصر به فردی باشد که مطمئناً افراد را به خود جذب خواهد کرد. مهمترین ویژگی ها و مشخصات این فرش عبارتند از:

• این فرش به شکل مربع بافته شده و ابعاد آن 1.98×1.89 متر است.
• این فرش به روش گره ترکی بافته می شود که گره رایج در فرش ایرانی است.
• رج شمار فرش پازیریک حدود 3600 گره در دسی متر مربع می باشد.
• نخ به کار رفته در این فرش از پشم مرغوب است که تا به امروز در گران ترین فرش های ماشینی و دستبافت استفاده می شود.
• در این فرش از طرح های متنوعی استفاده شده است.

دلایل ایرانی بودن فرش پازیریک

همانطور که گفته شد در مورد قالی پازیریک نظریات مختلفی وجود دارد و نمی توان آن را به طور قطعی به کشور یا منطقه خاصی نسبت داد. از مهمترین دلایلی که نشان می دهد فرش پازیریک می تواند ایرانی باشد، به موارد زیر اشاره می کنیم:

• ایران همواره به عنوان مهد و خاستگاه اصلی هنر قالیبافی در جهان شناخته شده است. زمانی که آثاری مربوط به این هنر در برهه‌های مختلفی تاریخ کشف شود احتمال ایرانی بودن آن بسیار زیاد خواهد بود.
• این قالی دارای طراحی و نقوش ویژه‌ای است که شباهت بسیار زیادی به تخت جمشید در دوران هخامنشیان دارد.
• رنگ‌های به کار رفته در این فرش از رایج‌ترین رنگ‌های استفاده شده در بافت فرش‌های ایرانی است. رنگ قرمز نیز از رایج‌ترین رنگ‌ها در دوره هخامنشیان است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد این فرش و تاریخ فرش‌بافی در ایران می‌تواند از دانش کارشناسان قالیشویی تهران استفاده کرد اما آنچه که مسلم است هنر قالیبافی در کشور ایران سابقه‌ای بلند مدت داشته و تاریخچه آن از سایر کشورهای مدعی غنی‌تر است.