تاریخچه قالی بیجار
شهرستان بیجار از توابع استان کردستان در غرب ایران است و به دلیل موقعیت جغرافیایی متمایزش در جنگ جهانی اول به تصرف روس ها و سپس عثمانی ها درآمد، اما هنر قالی بافی در این منطقه همچنان حفظ شده است. عمر و دوران قالی دستباف بیجار به سال 1266 برمی گردد، اما احیای این هنر در بیجار گروس در 1340 بود و همزمان با رشد سرمایه داری ایران، تولیدکنندگان زیادی ظهور کردند و حیات این هنر ارزشمند را تجدید کردند.
قالیچه بیجار بافتی متراکم و مستحکم و نقوش بسیار زیبا و جذابی دارد و رنگ آن بسیار هماهنگ و جذاب است. این فرش به دلیل تراکم زیاد و تا شدن سخت به فرش آهنی نیز معروف است. برای بافت این نوع فرش از پود بسیار ضخیم به همراه دو پود نازک دیگر استفاده می شود و از شانه های سنگین آهن و چوب برای سفت شدن گره ها استفاده می شود.
مهمترین نقشههای قالی بیجار
هنر قالیبافی در هر کدام از بخشهای مختلفی ایران از به شکل متفاوتی عرضه میشود و فرشهای ایرانی از تنوع بسیار بالایی برخوردارند. انواع فرش بیجار یا قالی گروس نیز با توجه به قدمت و سابقهای که دارد از انواع نقشهای مختلف برخوردار است که مهمترین و رایجترین آنها شامل موارد زیر هستند:
- طرحهای شکارگاه مانند طرح شکارگاه دورنما یا طرح شکارگاه ترنج دار.
- نقش افسانهای و تصویری مانند داستانهای لیلی و مجنون و …
- طرحهای گل فرنگ که شامل شکوفههای نخل هندی و … است و از گل فرنگ مستوفی، طره دار، لچک ترنج دار، دستهگل و … نیز در این فرشها استفاده میشود.
- طرح درخت مانند بید مجنون، گلدانی و ترمه، گل و بلبل و …
- طرح ماهی در هم که شامل ماهی بیجار، سنه، زنبوری، زبیده، سگماهی و … هستند
- طرح شاهعباسی مانند افشان، لچک ترنج دار و کف ساده.
- طرحهای هندسی مانند سمن بر خانم، اسلیمی شکسته، خاتم شیرازی
- طرح اسلیمی مانند گل فرنگ، سرداری، دهن اژدری و هندسی
- طرح خرچنگی، دار و گل، طرحهای تخیلی و ذهنی و …
تفاوت قالی سنندج و قالی بیجار
همانطور که گفته شد بیجار یکی از شهرهای کردستان است و به شهر سنندج، مرکز استان نزدیک است و طبیعتا شباهت های زیادی در طرح ها و نقش های فرش بیجار و سنندج وجود دارد. این دو نوع فرش طی سالیان متمادی تغییر کرده اند و تفاوت های متفاوتی دارند. بافت این دو نوع قالی متفاوت است و از گره های مستقل استفاده می کنند. فرش بیجار در واقع یکی از پر نقش و نگارترین انواع فرش ایرانی است و از نظر رنگآمیزی تفاوتهای خاصی با فرشهای دستبافت استانهای همدان و کرمانشاه دارد. به همین دلیل باید از بهترین قالیشویی ها برای نگهداری و شستشوی این فرش ها استفاده کرد، زیرا این فرش ها ارزشمند هستند و اگر آسیب ببینند ارزش آنها کاهش می یابد.